Alex Alemany

Alex Alemany

Τα όνειρα..

Τα όνειρα..

Από τα αρχαία κιόλας χρόνια, τα όνειρα γοήτευαν τους ανθρώπους, με τη σχέση τους ανάμεσα στον σκιώδη κόσμο και τα γεγονότα που εισβάλλουν κατά τις ώρες του ύπνου, και στον χειροπιαστό κόσμο και τα ζωντανά γεγονότα των ωρών του ξύπνιου μας. κάποια εποχή, τα όνειρα θεωρήθηκαν ότι έχουν θεϊκή προέλευση. ακόμα και σήμερα, περιέχουν μέσα τους ένα στοιχείο μυστηρίου που τα διαχωρίζει απ' τη συνηθισμένη ζωή μας...

Έτσι, δεν είναι περίεργο το ότι έχει επιβιώσει ως τις μέρες μας μια πίστη στη σημασία των ονείρων και, παρόλο που μπορεί να μην πιστεύουμε πια στη θεϊκή τους προέλευση, τα όνειρα εξακολουθούν να έχουν για μας σημαντική αξία. Δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για ν' αντιληφθούμε ότι τα όνειρα επηρεάζουν τη ζωή μας όταν είμαστε ξυπνητοί.

Όλοι οι άνθρωποι ονειρεύονται. Μια φυσιολογική νύχτα ύπνου περιλαμβάνει πάντοτε όχι μία αλλά πολλές περιόδους ονείρου. Αυτό έχει αποδειχθεί πειραματικά, πέρα από κάθε αμφιβολία. Μερικοί άνθρωποι ξεχνούν ολότελα κάθε όνειρο που βλέπουν και ισχυρίζονται ότι δεν ονειρεύονται καθόλου, μερικοί άλλοι θυμούνται σχεδόν με ακρίβεια τα όνειρά τους, οι περισσότεροι από μας θυμόμαστε κάποια στοιχεία απ' τα όνειρά μας και, πότε-πότε, ανακαλούμε ως την τελευταία λεπτομέρεια ένα όνειρο που φαντάζει, για κάποιο λόγο, ιδιαίτερα εντυπωσιακό, ιδιαίτερα σπουδαίο. Και όλοι μας σχεδόν έχουμε την αίσθηση ότι κάποια όνειρα, τουλάχιστον, έχουν κάτι ενδιαφέρον να μας πουν.

Οι παμπάλαιες ιστορικές καταγραφές τής ζωής του ανθρώπου φανερώνουν ότι τα όνειρα θεωρήθηκαν ανέκαθεν σημαδιακά. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν πως ήταν μηνύματα απ' τους θεούς και δημιούργησαν, το 1300 ΠΧ περίπου, τον παλαιότερο ονειροκρίτη με 200 ερμηνείες αυτών των μηνυμάτων. Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε πως οι Αιγύπτιοι ερμηνευτές διατύπωσαν τη θεωρία των αντιθέτων: το ότι, π.χ., ένα όνειρο θανάτου ήταν οιωνός μακρόχρονης ζωής. Ο Φρόιντ, προώθησε κι αυτός το θεώρημα ότι τα σύμβολα των ονείρων στηρίζονται συχνά σ’ ένα σύστημα αντιθέτων συμβόλων. Στην αρχαία Αίγυπτο τα όνειρα είχαν το δικό τους Θεό, τον Μπες και ο αρχαιότερος ονειροκρίτης, που γράφτηκε από ιερείς του Ώρου πριν από 4.000 χρόνια περίπου, είναι ένα από τα παλιότερα ντοκουμέντα που υπάρχουν. Οι Ασσύριοι είχαν κι αυτοί τους δικούς τους ονειροκρίτες. Η βιβλιοθήκη του Ασσύριου βασιλιά Ασουρμπανιπάλ (669-626ΠΧ) πιστεύεται ότι περιελάμβανε ονειροκρίτες με ερμηνείες ονείρων που χρονολογούνταν από το 2000 ΠΧ, και ο προσωπικός του ονειροκρίτης λέγεται ότι υπήρξε μια από τις βασικές πηγές που χρησιμοποίησε ο Έλληνα Αρτεμίδωρος, ο οποίος έγραψε τον πιο ξακουστό ονειροκρίτη του αρχαίου κόσμου Το πρώτο σημαντικό δημοσιευμένο έργο πάνω στα όνειρα, η Ονειροκριτική, ένα πεντάτομο έργο του Έλληνα Αρτεμίδωρου (2ος αιώνας μ.Χ.), υποστήριζε πως ένα όνειρο ήταν αυστηρά ατομικό για εκείνον που το έβλεπε.

Το βιβλίο του, που είχε τεράστια επίδραση (δημοσιεύτηκε στην Αγγλία για πρώτη φορά στα 1644 και τον επόμενο αιώνα πραγματοποίησε 24 εκδόσεις), είναι από πολλές απόψεις εξαιρετικά μοντέρνο. Ίσως το πιο σημαντικό είναι το ότι υπογράμμιζε το στοιχείο του συνειρμού, το γεγονός δηλαδή ότι μια ονειρική εικόνα προκαλεί κατά κανόνα και με τρόπο συνειρμικό κάποια άλλη εικόνα στο μυαλό. Ο Αρτεμίδωρος έγραφε, με πειστικότητα, ότι τα όνειρα «εμφυσώνται στους ανθρώπους για δικό τους καλό και καθοδήγηση», καταδίκασε τις αυθαίρετες και υπέρ το δέον κυριολεκτικές ερμηνείες, μελέτησε τα «περιοδικά» όνειρα και, όπως ο Γιουνγκ δυο χιλιετίες αργότερα, πίστευε στην ιδέα του «μεγάλου ονείρου», του σπερματικά σημαντικού ονείρου, που πίστευε πως ήταν πολύ δύσκολο να ερμηνευθεί.

Όλα τα κείμενα των λαών είναι γεμάτα με αφηγήσεις σημαντικών αποκαλυπτικών ονείρων που βγήκαν αληθινά. Στην Αρχαία Ελλάδα τα όνειρα είχαν πολύ μεγάλη σημασία για τους Πυθαγόρειους, οι οποίοι μάλιστα μέσα από έναν κατάλληλο τρόπο ζωής με σωστή δίαιτα, μουσικά ακούσματα πριν από τον ύπνο, έλεγχο και προσανατολισμό της σκέψης, μπορούσαν να δουν αποκαλυπτικά όνειρα, να επικοινωνήσουν με το υπερπέραν και μάλιστα κατείχαν και ένα σύστημα για να τα θυμούνται.

Αποκαλυπτική και σημαντική για τα όνειρα είναι και η τοποθέτηση του μεγάλου Πλάτωνα: (3)

"Όταν όμως ένας άνθρωπος έχει ρυθμίσει τη δίαιτα του με τους κανόνες της υγιεινής και της σωφροσύνης, όταν, πριν παραδοθεί στον ύπνο, ξυπνάει το λογιστικό μέρος της ψυχής του και το θρέψει με καλούς λόγους και σκέψεις και συγκεντρώνει σ' αυτές όλη τη διάνοιά του, όταν χωρίς ούτε να στερήσει ούτε να παραφορτώσει το επιθυμητικό του, του παραχωρεί όσο ακριβώς χρειάζεται για να αποκοιμηθεί και να μην έρχεται να διαταράσσει το καλύτερο μέρος της ψυχής με τη χαρά ή τη λύπη του, αλλά το αφήνει να νιώσει, ότι δεν γνωρίζει από τα περασμένα ή από τα παρόντα ή από τα μέλλοντα. Όταν επίσης αυτός ο άνθρωπος κατευνάσει το θυμοειδές μέρος της ψυχής του και κοιμηθεί χωρίς να έχει την καρδιά του ταραγμένη από οργή εναντίον άλλων. Όταν τέλος καθησυχάζει αυτά τα δύο μέρη της ψυχής κρατώντας άγρυπνο μόνο το τρίτο, όπου εδρεύει η φρόνηση, και έτσι αναπαυθεί, ξέρεις βέβαια ότι τότε το πνεύμα του αγγίζει όσο γίνεται περισσότερο την αλήθεια..."

Ο Αριστοτέλης , είχε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα όνειρα. Το τέταρτο βιβλίο του μνημειώδους έργου του Μικρών Φυσικών, με τίτλο Περί Ενυπνίων, ο Αριστοτέλης το αφιέρωσε στα όνειρα. Ανέπτυξε τις ιδέες του για τον ονειρικό κόσμο και κατέγραψε την θεωρία του για το τι σημαίνουν τα όνειρα, γιατί ονειρεύεται ο άνθρωπος και για την φύση της ονειρικής κατάστασης. Υποστήριξε θερμά ότι τα όνειρα αντανακλούν την σωματική εικόνα και κατάσταση και συνεπώς, ένας ερμηνευτής ονείρων θα μπορούσε να διαγνώσει μια ασθένεια μέσα από αυτά.

Το ίδιο πίστευε και ο Ιπποκράτης ( 460-357 π.Χ.), ο θεμελιωτής της ιατρικής επιστήμης. Έτσι, ο αρχαίος Έλληνας επιζητούσε βοήθεια και θεραπεία από τα όνειρά του, κάτι πού γνωρίζουμε σήμερα από τις αναφορές για τις λατρευτικές παραδόσεις, ιδιαίτερα αυτές πού αφορούν τον Ασκληπιό και τους λατρευτικούς ναούς του, τα Ασκληπιεία.

Ο αρχαίος Έλληνας πού ήθελε να προκαλέσει ένα όνειρο πού θα του υπεδείκνυε την θεραπεία, προετοιμαζόταν για τρεις ημέρες. Πήγαινε σε ένα από τα Ασκληπιεία, πού, κατά την ελληνιστική περίοδο ήταν γύρω στα διακόσια, με μεγαλύτερο και πιο φημισμένο αυτό της Επιδαύρου. Νήστευε το κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά, ενώ απείχε από το σεξ. Τις δύο τελευταίες ημέρες έπινε μόνο νερό και τίποτα άλλο. Έπρεπε να κάνει μια θυσία με ένα ζώο, καθώς και να εκτελέσει διάφορα τελετουργικά. Ζητούσε από τον Ασκληπιό να του φανερωθεί και να τον θεραπεύσει. Το βράδυ, ξάπλωνε πάνω στο δέρμα του ζώου πού θυσίασε και κοιμόταν.

Οι ιερείς ήταν εκεί να τον βοηθήσουν να εκτελέσει τις τελετουργίες και να ερμηνεύσουν τα όνειρα πού είδε την συγκεκριμένη βραδιά. Σε κάποια όνειρα, εμφανιζόταν ο ίδιος ο Ασκληπιός και ακουμπούσε ή απλώς έδειχνε το πάσχον μέρος του αρρώστου. Ένα τέτοιο όνειρο σήμαινε και την θαυματουργή θεραπεία του ασθενή. Σε άλλα, εμφανιζόταν σαν φίδι ή σαν σκύλος και, ανάλογα, οι ιερείς σύστηναν κάποια θεραπεία. Μεγάλη σημασία είχαν επίσης τα τρόφιμα πού εμφανιζόταν στο όνειρο, αλλά και η παρουσία του νερού.

Ο Χριστιανισμός αναβίωσε την πεποίθηση, που δεν απορρίφθηκε ποτέ, ότι τα όνειρα τα έστελναν οι θεοί για να διαμηνύσουν τις εντολές τους στους υπηκόους τους (στην περίπτωση αυτή, φυσικά, ο διαμηνυτής ήταν ο Χριστιανικός Θεός). Η Βίβλος είναι γεμάτη από τέτοια όνειρα, το ίδιο και τα κείμενα του Άγιου Κλημέντιου, του Άγιου Ιωάννη του Χρυσόστομου, του Άγιου Αυγουστίνου και πολλών ακόμη πατέρων της Εκκλησίας των πρώτων χρόνων.

Οι Καβαλιστές εξηγούν πως ενώ κοιμόμαστε η ψυχή μας αφήνει το σώμα μας και ανεβαίνει στην ουράνια πηγή της για να ανεφοδιαστεί με ενέργεια. Ενώ ένα μέρος της ψυχής παραμένει με το σώμα για να το κρατά ζωντανό, το μεγαλύτερο κομμάτι της ταξιδεύει σε ανώτερους τόπους. Σε αυτό το εκτός σώματος στάδιο, η ψυχή βιώνει ελεύθερη οράματα και συναπαντήματα που βρίσκονται συνήθως έξω από τα όρια των πλασμάτων αυτού του κόσμου. Η πιθανότητα λοιπόν συνάντησης με άλλες ασώματες ψυχές – κυρίως των αγαπημένων μας προσώπων που έχουν φύγει από κοντά μας - είναι πολύ μεγάλη. Είναι η ευκαιρία τους να μεταβιβάσουν κάποιο μήνυμα σε αυτούς που άφησαν πίσω.

Κάθε βράδυ αφήνουμε τον κόσμο της καθημερινότητας και βουλιάζουμε μέσα στον κόσμο των ονείρων. Ένα κόσμο παράξενο και μαγικό, όπου το αδύνατο γίνεται δυνατό και το απίθανο πραγματικότητα. Ερχόμαστε σε επαφή με άτομα αγαπημένα που έχουν φύγει από την ζωή, βρισκόμαστε σε μέρη άγνωστα και θαυμαστά, πετάμε ψηλά, ελεύθεροι από τον νόμο της βαρύτητας, βιώνοντας πρωτόγνωρες εμπειρίες.

Η μαγεία όμως των ονείρων δεν βρίσκεται στα παράξενα σκηνικά και στις πρωτόγνωρες εμπειρίες.

Αυτό που πάντα μάγευε τον άνθρωπο είναι η ικανότητα των ονείρων να προφητεύουν, τα τηλεπαθητικά όνειρα, τα όνειρα εκείνα που εμφανίζονται άγγελοι και άγιοι, όλα εκείνα τα όνειρα δηλαδή που μας επιτρέπουν όχι μόνο να ρίξουμε μια κλεφτή ματιά στο μέλλον, αλλά και μας αποκαλύπτουν τον θαυμαστό κόσμο των ψυχικών δυνάμεων που κρύβονται μέσα μας.

Αυτά τα όνειρα μας πηγαίνουν βαθιά στις εσώτερες διαστάσεις του υποσυνειδήτου, στα βαθύτερα στρώματα της ύπαρξης μας. Πολλοί λαοί και πολιτισμοί πιστεύουν ότι τα όνειρα είναι ο τόπος όπου μπορεί κανείς να συναντήσει τους προγόνους του, ενώ κάποιες άλλες παραδόσεις μιλούν για πνευματικούς οδηγούς που εμφανίζονται στα όνειρα για καθοδήγηση σε δύσκολες στιγμές της ζωής μας. Κάποιες κατηγορίες ψυχικών ονείρων ταξιδεύουν τον ονειρευόμενο σε άλλες διαστάσεις, όπως είναι τα όνειρα με τα αστρικά ταξίδια.

Τηλεπαθητικά όνειρα ή όνειρα από προηγούμενες ζωές, αλλά και προγνωστικά ή προφητικά όνειρα έρχονται να μας προβληματίσουν και να υπενθυμίσουν ότι ο άνθρωπος κρύβει μέσα του τεράστιες δυνατότητες, που μας αποκαλύπτονται μόνο όταν το συνειδητό μας μέρος, ο ορθολογισμός και η τετράγωνη λογική κοιμούνται, δίνοντας έτσι την ευκαιρία, κάθε βράδυ, να μπούμε στα βαθύτερα επίπεδα του υποσυνείδητου και της ψυχής μας.

Τα όνειρα μεταφέρουν μηνύματα από την πνευματική πλευρά του εαυτού μας. Μας θυμίζουν ότι όλοι οι άνθρωποι μοιραζόμαστε την θεία καταγωγή και αποτελούν ένα πνευματικό κάλεσμα για να ασχοληθούμε περισσότερο με αυτό που έχει ουσιαστική σημασία στην ζωή: την ανάπτυξη της συνείδησης και την πνευματική μας εξέλιξη.

Μέσα στον ύπνο λέει ο Ξενοφώντας είναι που η ψυχή δείχνει καλύτερα την θεϊκή της φύση και τότε μπορεί να προβλέπει κάτι από το μέλλον. Διότι τότε καθώς φαίνεται είναι εντελώς ελεύθερη.

ΑΡΘΟΥΡΟΣ ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ

 

 

 

Όταν συλλογιστεί κανείς, έστω και κατά προσέγγιση, το σύνολο των κακών, των βασάνων και των ταλαιπωριών κάθε είδους που ο ήλιος φωτίζει στην καθημερινή του διαδρομή, είναι αναγκασμένος να παραδεχτεί την ευχή να μην είχε το άστρο αυτό για τη γη μεγαλύτερη δύναμη να δίνει ζωές, από κείνη που έχει για το φεγγάρι. Καλύτερα θα ήτανε πράγματι, όπως σ' εκείνον τον πλανήτη, η επιφάνεια της γης να βρισκόταν ακόμα σκεπασμένη με πάγους.

Μπορεί επίσης να θεωρηθεί η ζωή ένα επεισόδιο που διακόπτει χωρίς σκοπό τη μακάρια γαλήνη του μηδενός. Οπωσδήποτε, ακόμα κι ο ευτυχισμένος, που η ύπαρξή του είναι σχεδόν υποφερτή, με το πέρασμα των χρόνων σχηματίζει πάντα ξαστερότερη την πεποίθηση πως η ζωή είναι στο κάτω κάτω a disappointment, may, a cheat (μια διάψευση ελπίδας, κάτι περισσότερο, μια πλάνη), μ' άλλα λόγια, ότι παρουσιάζεται σαν κολοσσιαία απάτη, αν όχι χειρότερα σαν αγυρτεία.

Όποιος έζησε να δει δυο τρεις γενιές, βρίσκεται στην ίδια πνευματική διάθεση με εκείνο το θεατή που αγόρασε εισιτήριο σε παράσταση σαλτιμπάγκων σε κάποια εμποροπανήγυρη και κάθεται να δει δυο τρεις φορές συνέχεια την ίδια παντομίμα. Το αποτέλεσμα, ότνας υπολογισμένο για μια μοναδική παράσταση, δεν κάνει πια καμιά εντύπωση τώρα που κάθε ψευδαίσθηση διαλύθηκε μαζί με την περιέργεια που προκαλεί το καινούργιο στο θέαμα.

Είναι πραγματικά να χάνει κανείς το νου του, όταν συλλογίζεται τη σπατάλη ενέργειας που γίνεται στο σύμπαν. Οι αναρίθμητοι απλανείς αστέρες, παραδείγματος χάρη, λαμποκοπούν στο άπειρο των ουρανών με μόνο τους σκοπό να φωτίζουν κόσμους, όπου, αν δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο, απ' ό,τι ξέρουμε από το ωραίο δείγμα όπου ζούμε, διαιωνίζεται η ανία.

Δεν υπάρχει γέννημα γυναίκας που ν' αξίζει να το ζηλεύουμε. Απεναντίας πόσοι και πόσοι δεν είναι αξιολύπητοι!

Η ζωή είναι ένας προορισμός που πρέπει με κόπο να εκπληρωθεί. Απ' αυτή την άποψη, η λέξη «defunctus» (δηλαδή έχοντας ξοφλήσει με την αγγαρεία της ζωής) είναι μια ωραία λέξη.

Σκεφτείτε για μια στιγμή αν η λειτουργία της τεκνοποιίας δεν ανταποκρινόταν σε μια ανάγκη, ούτε έδινε κάποια ηδονή, αλλ' ότι δεν ήταν τίποτ' άλλο παρά μια πράξη σκέψης και συλλογισμού. Θα εξακολουθούσε τάχα η ανθρωπότητα να ζει πάνω στη γη; Ή μάλλον κάθε ζωντανός δεν θα καταλαμβανόταν από τόση συμπόνια για τη μέλλουσα γενιά, ώστε να την απαλλάξει απ' το βάρος της ύπαρξης ή τουλάχιστον δεν θα δίσταζε πολύ πριν της το επιβάλει με ψύχραιμη σκέψη;

Αυτός ο κόσμος είναι μια κόλαση και σ' αυτήν οι άνθρωποι χωρίζονται σε ψυχές που βασανίζονται και σε δαίμονες που βασανίζουν.

Θα μου πειτε πως η δική μου είναι μια φιλοσοφία θλιβερή – κι αυτό όχι γι' άλλο λόγο παρά μόνο γιατί λέω την αλήθεια, ενώ στις φοβισμένες ψυχές αρέσει ν' ακούν να επαναλαμβάνεται: «Ό,τι έκαμε ο καλός Θεός είναι καλά καμωμένο». Τι να σας πω; Μαζευτείτε στην εκκλησία κι αφήστε ήσυχους τους φιλοσόφους. Ή, αν μη τι άλλο, μην έχετε την απαίτηση να τακτοποιήσουν τις διδασκαλίες τους σύμφωνα με τον κατηχισμό των καρδιών σας, όπως συνηθίζουν μερικοί μισθωτοί ψευτοφιλόσοφοι, που μπορείτε, αν σας αρέσει, να του δώσετε παραγγελίες για συστήματα σύμφωνα με τα γούστα σας. Απεναντίας, για μένα τίποτα δεν είναι ευκολότερο και διασκεδαστικότερο πρά να κάνω άνω κάτω τη φουσκωμένη αισιοδοξία των προφεσόρων της φιλοσοφίας.

Κατά τον Βράχμα, ο κόσμος προέρχεται από ένα είδος αμαρτίας ή παρεκτροπής, και ήρθε αυτός στον κόσμο για να εξαγνίσει την αμαρτία του ως τη σωτηρία. Πολύ ωραία! Κατά τη βουδιστική παράδοση, το σύμπαν είναι το αποτέλεσμα μιας ανεξήγητης αναστάτωσης, που έγινε έπειτα από μια μακρόχρονη περίοδο γαλήνης σ' εκείνη την ξαστεριά του ουρανού, σ' εκείνη τη μακάρια ευτυχία που λέγεται Νιρβάνα και που η μετάνοια μόνο θα την κάνει να ξαναπαρουσιαστεί. Είναι λοιπόν ένα είδος μοιραίου, που ερμηνεύεται με ηθική σημασία, γιατί αυτός ο τρόπος αντίληψης της γένεσης του πρωτόγονου κόσμου ανταποκρίνεται ακριβώς στις επιστημονικές μας θεωρίες για το σχηματισμό του, όπου γίνεται λόγος για ένα απέραντο νεφέλωμα προορισμένο να μεταβληθεί σε ήλιο.

Αλλά οι ηθικές διαστροφές επηρέασαν ακόμα και το φυσικό κόσμο, κάνοντάς τον σιγά σιγά πιο κακό και χειροτερεύοντας τον πάντα, ώσπου να καταντήσει στη σημερινή του αθλιότητα. Ακριβώς! Οι Έλληνες αντιλαμβάνονται τον κόσμο και τους θεούς σαν προϊόν μιας ανεξιχνίαστης ανάγκης. Μπορούμε να δεχτούμε κι αυτήν ακόμα την εξήγηση που, τουλάχιστον προσωρινά μας ικανοποιεί.

Ο Ωρομάσδης πολεμά με τον Αριμάν – μπορούμε να φτάσουμε να παραδεχτούμε κι αυτό ακόμα. Αλλά ένας θεός σαν αυτόν τον Ιεχωβά που, έτσι θέλοντας, γιατί έτσι του άρεσε, και μ' αλαφρή συνείδηση, μας φτιάνει αυτή την κοιλάδα των δακρύων και της δυστυχίας κι έχει επιπλέον το κουράγιο να χαίρεται γι' αυτό και να φωνάζει στον εαυτό του: «Μπράβου! Μ' εκείνο το “Πάντα καλά λίαν”» του, α! αυτό δα ειναι πάρα πολύ! Απ' την άποψη αυτή πρέπει να θεωρούμε την εβραϊκή θρησκεία την κατώτερη απ' τις θρησκευτικές παραδόσεις των πολιτισμένων λαών, κι αυτό συμφωνεί και με το γεγονός πως είναι ακόμα η μόνη που στερείται απολύτως κάθε χαρακτήρα αθανασίας.

Κι αν ακόμα θεαμε να δεχτούμε γι' αληθινή την απόδειξη του Λάιμπνιτς κι αν ακόμα παραδεχόμαστε πως αυτός είναι ο καλύτερος κόσμος που θα μπορούσε να γίνει, και πάλι δεν θα βρίσκαμε καμιά βάση για την ύπαρξη Θείας Δίκης.

Επειδή ο δημιουργός δεν έχει φτιάξει μόνο τον κόσμο, αλλά κι αυτή την ίδια τη δυνατότητα της ύπαρξής του – προκύπτει απ' αυτό πως όφειλε να κάνει δυνατή την ύπαρξη ενός κόσμου καλύτερου.

Η δυστυχία που καταπιέζει τη γη είναι μια πολύ δυνατή διαμαρτυρία ενάντια στην υπόθεση πως ο κόσμος είναι ένα έργο τέλειο, που οφείλεται σ' ένα ον με υπέρτατη σοφία, με υπέρτατη αγάπη και, εκτός απ' αυτό, παντοδύναμο. Από το άλλο μέρος, είναι ολοφάνερη η απόλυτη ατέλεια κι ακόμα η γελοία καρικατούρα του ανθρώπινου πλάσματος, που ωστόσο θα 'πρεπε να βγει το πιο καλοφτιασμένο απ' τα έργα της δημιουργίας. Κι αυτό αποτελεί αντίφαση που δεν μπορεί να συνταιριαστεί.

Πόνοι και δυστυχίες, απεναντίας, είναι άλλα τόσα επιχειρήματα για την υποστήριξη της θεωρίας, που σύμφωνα μ' αυτήν εμείς θεωρούμε τον κόσμο προϊόν των δικών μας σφαλμάτων, επομένως ένα πράμα που δεν θα μπορούσε να 'ναι καλύτερο.

Ενώ, κατά την θεϊστική αντίληψη, η γήινη θλίψη είναι μια τρομακτική κατηγορία κατά του δημιουργού και μπορεί να προκαλέσει πικρές ειρωνείες, σύμφωνα με μια άλλη υπόθεση μας παρουσιάζεται ως μια πολύ εξευτελιστική κατηγορία εναντίον του εαυτού μας και της θέλησής μας. Απ' την υπόθεση αυτή προέρχεται η βαθιά σκέψη ότι ήρθαμε σ' αυτόν τον κόσμο φθαρμένοι κιόλας, σαν παιδιά γονέων εξαντλημένων από κραιπάλη, και πως, αν η ύπαρξή μας είναι τόσο άθλια και βρίσκει τον επίλογό της στο θάνατο, αυτό συμβαίνει γιατί πάνω μας βαραίνει στην αιωνιότητα η αμαρτία αυτή για την οποία πρέπει να εξιλεωθούμε.

Αντιμετωπίζοντας το θέμα με την πλατιά του σημασία, αυτό είναι αναμφισβήτητη αλήθεια – είναι το βαρύ φορτίο των ανθρώπινων αμαρτιών που φορτώνει στην ανθρωπότητα τόσες και τόσες φρικτές δυστυχίες. Και στη σχέση αυτή εμείς αποδίδουμε μια σημασία όχι φυσική ή εμπειρική, αλλά μεταφυσική. Έτσι, η παράδοση του προπατορικού αμαρτήματος με κάνει να συμβιβάζομαι με την Παλαιά Διαθήκη, γιατί κείνη, μολονότι παρουσιασμένη κάτω απ' τον πέπλο της αλληγορίας, μου φαίνεται η μονη μεταφυσική αλήθεια μέσα στα ιερά βιβλία. Και πράγματι, η ζωή μας φαίνεται το άμεσο αποτέλεσμα ενός μεγάλου αμαρτήματος και της αισχρής ικανοποίησης μιας αμαρτωλής επιθυμίας.

Θα σας άρεσε να 'χετε πάντα για οδηγό σας μια πυξίδα τέλεια για να μπορείτε να προσανατολίζεστε στη ζωή χωρίς φόβο γι' απατηλές χίμαιρες; Συνηθίστε να θεωρείτε τη γη έναν τόπο μετάνοιας, μια αποικία καταδίκων, ένα «εργαστήριον» όπως την είχαν κιόλας ονομάσει οι αρχαιότεροι φιλόσοφοι (Κλήμης Αλεξανδρινός, Στρώματα, βιβλίο Γ', κεφ. 3, σελ. 399) και μερικοί απ' τους Πατέρες της Εκκλησίας (Άγιος Αυγουστίνος, De Civitate Dei, βιβλίο 11, κεφ. 23).

Σε κάθε εποχή, η φιλοσοφία, ο βραχμανισμός όποως και ο βουδισμός, ο Εμπεδοκλής όπως και ο Πυθαγόρας, συναντήθηκαν στην ίδια σκέψη. Ο Κικέρων (Fragmenta de Philosophia, τόμος 1, σελ. 316) αναφέρει πως οι αρχαίοι σοφοί στη μύηση των μυστηρίων εδίδασκαν: «Nos ob aliqua scelera suscepta in vita superiore, poenarum luendarum causa natos esse». (Γεννιόμαστε για να ξεπληρώσουμε μια ποινή που μας έχει επιβληθεί για σφάλματα που κάναμε σε κάποιαν άλλη προηγούμενη ζωή μας). Ο Βανίνι – εκείνος ο Βανίνι που βρήκανε πιο εύκολο να τον καταδικάσουν στην πυρά παρά να ελέγξουν τις διδασκαλίες του – εκφράζει την ίδια ιδέα με πιο κατηγορηματικό τρόπο λέγοντας: «Tot, tantisque homo repletur miseriis ut, si Christianae religioni non repugnaret, dicere auderem: si daemones dantur, ipsi in hominum corpora transmigrantes, sceleris poenaw luunt». (Τόσο γεμάτοι είναι από αθλιότητα οι άνθρωποι που, αν δεν ήταν αντίθετο με τη χριστιανική θρησκεία, θα τολμούσε κανείς να πει ότι οι δαίμονες ενσαρκωμένοι ως ανθρώπινα κορμιά πληρώνουνε τα κρίματά τους). (De Admirandis Naturae Arcanis. Διάλογος L, σελ. 353).

Τι περισσότερο; Ακόμα και στον καθαυτό χριστιανισμό, για κείνον που θέλει να τον καταλάβει καλά, η ζωή θεωρείται συνέπεια ενός παραπτώματος, μιας πτώσεως. Όταν εξοικειωθούμε μ' αυτή τη βεβαιότητα, δεν θα περιμένουμε απ' τη ζωή παρά ό,τι αυτή μπορεί να μας δώσει. Κι αντί να θεωρούμε απρόοπτες κι εξαιρετικές συμπτώσεις τις ατυχίες της, τα βάσανά της, τους πόνους της και τα μεγάλα ή μικρά κακά της, θα σκεφτούμε πως έτσι πρέπει να 'ναι, ξέροντας πολύ καλά πως εδώ κάτω καθένας έχει το σταυρό του, που τον μεταφέρει στον ώμο του με το δικό του τρόπο.

Ανάμεσα στα βασανιστήρια της φυλακής, ένα απ' τα σκληρότερα είναι εξάπαντος εκείνο που προκαλείται απ' το περιβάλλον που συναντάει κανείς εκεί μέσα. Το ίδιο συμβαίνει και με την κοινωνία των ανθρώπων, κι ας το πει μόνος του κείνος που θ' άξιζε να ζει σε μια καλύτερη.

Μια ανώτερη ψυχή ή μια διανοητική μεγαλοφυία πολύ συχνά συγκλονίζονται απ' το ίδιο συναίσθημα που δοκιμάζει ένας ευγενικός πολιτικός κατάδικος κλεισμένος στη φυλακή με κοινούς εγκληματίες γύρω του. Σαν κι αυτόν γυρεύουν κι εκείνες ν' απομονωθούν. Αλλά γενικά η τέτοια αντίληψη του κόσμου όπως είναι μας προκαλεί τη συνήεια να θεωρούμε φυσικές, επομένως χωρίς να νιώσουμε καμιά στενοχώρια, εκείνες που λέμε ανθρωπιστικές ατέλειες, δηλαδή την άθλια διάπλαση του πνεύματος και της ψυχής στο σύνολο των ανθρώπων. Κι αυτό σχεδόν πάντα παρουσιάζεται ολοφάνερο στα χαρακτηριστικά της φυσιογνωμίας των περισσοτέρωνω ανθρώπων.

Η πεποίθηση πως ο κόσμος, κι ο άνθρωπος κατ' ανάγκή, είναι τέτοιοι ώστε να μην αξίζουν να υπάρχουν μας κάνει όλους μας επιεικείς. Τι καλύτερο θα μπορούσατε να περιμένετε από μια τέτοια ράτσα; Κατά τη γνώμη μου, στις αμοιβαίες σχέσεις μας δεν θα 'πρεπε να ονομαζόμαστε «Κύριε», «Εξοχότατε» ή τα παρόμοια, αλλά μάλλον «συντροφε στη δυστυχία, συνέταιρε στα κακά, αδελφέ στον πόνο, fellow sufferer».

Μπορεί να φαίνεται αυτή μια παράξενη έκφραση, αλλά στην πραγματικότητα θα ήταν η καταλληλότερη, γιατί θα παρουσίαζε ποιος είναι πραγματικά ο πλησίον μας, θυμίζοντάς μας την ανάγκη της ανοχής, της υπομονής, της συγχώρεσης, της αγάπης προς τους ομοίους, που ο καθένας μας τη χρειάζεται και γι' αυτό δεν έχει το δικαίωμα να την αρνηθεί σε κανένα.

ΑΡΘΟΥΡΟΣ ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ

ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΩΣΤΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΚΟΒΟΣΤΗ 2002

Αναρτήθηκε από Παρείσακτος στις 5/26/2013 08:34:00 μ.μ.